---

Wat houdt het nieuwe pensioenstelsel in?

Op 1 juli 2023 is de Wet toekomst pensioenen (Wtp) in werking getreden, waarmee het Nederlandse pensioenstelsel een ingrijpende hervorming heeft ondergaan. Het nieuwe stelsel is ontworpen om persoonlijke opbouw en transparantie te bevorderen en tegelijkertijd toekomstbestendigheid te waarborgen. Wat verandert er precies, waarom zijn deze aanpassingen nodig, en wat betekent dit voor werknemers en gepensioneerden? In dit artikel nemen we je mee door de belangrijkste aspecten van het nieuwe pensioenstelsel.

Waarom een nieuw pensioenstelsel?

De veranderingen zijn nodig om het systeem aan te passen aan de hedendaagse arbeidsmarkt en economische omstandigheden. Dit zorgt ervoor dat het pensioenstelsel beter aansluit op de behoeften van de huidige samenleving.

Het oude pensioenstelsel was decennia geleden ontworpen en gebaseerd op een stabiele arbeidsmarkt waarin werknemers hun hele carrière bij één werkgever werkten. In de loop der jaren veranderden echter de arbeidsmarkt, de demografie en de economische context. Belangrijke factoren die de noodzaak van een nieuw stelsel onderstreepten zijn:

• Stijgende levensverwachting: Mensen leven langer, wat de druk op pensioenfondsen verhoogt.
• Flexibilisering van de arbeidsmarkt: Steeds meer mensen werken als zelfstandige of hebben meerdere banen in hun loopbaan.
• Beperkte transparantie: Veel deelnemers hadden weinig inzicht in de opbouw van hun pensioen.
• Economische onzekerheid: Het oude stelsel bood garanties die moeilijk vol te houden waren in tijden van lage rente.

Met deze uitdagingen in gedachten is het nieuwe pensioenstelsel ontworpen om meer maatwerk te bieden en beter aan te sluiten op moderne arbeidsverhoudingen.

De belangrijkste veranderingen

In het nieuwe pensioenstelsel verandert de manier waarop pensioenen worden opgebouwd en uitgekeerd. Hier zijn de meest opvallende wijzigingen:

1. Persoonlijke pensioenvermogens binnen een collectieve regeling Het collectieve karakter van het oude stelsel blijft behouden, maar iedere deelnemer heeft een persoonlijk pensioenvermogen binnen die collectieve regeling. De ingelegde premies worden direct gekoppeld aan het persoonlijke pensioenvermogen, waardoor het voor deelnemers duidelijker wordt hoeveel zij hebben opgebouwd. Solidariteitselementen, zoals risicodeling voor bijvoorbeeld langlevenrisico, blijven bestaan.
2. Beleggingsrisico's Waar in het oude stelsel pensioenen vaak voorwaardelijk waren, biedt het nieuwe stelsel variabele pensioenuitkeringen. Dit betekent dat de hoogte van het pensioen afhankelijk is van beleggingsresultaten: goede jaren kunnen leiden tot hogere pensioenen, terwijl slechte jaren een negatief effect kunnen hebben. Hoewel er minder garanties zijn, is er nog steeds sprake van risicodeling binnen het fonds om stabiliteit te bevorderen.
3. Gelijke premie-inleg voor iedereen Iedere deelnemer betaalt een vast percentage premie, ongeacht leeftijd. Dit maakt het systeem transparanter en eerlijker, maar kan ook betekenen dat jongere deelnemers meer voordeel halen uit beleggingsopbrengsten dan oudere deelnemers. Solidariteitsmechanismen zorgen echter nog steeds voor gedeelde risico's.

Overgangsperiode: de implementatie van het nieuwe stelsel

Werkgevers en pensioenuitvoerders hebben tot 1 januari 2028 de tijd om over te stappen op het nieuwe stelsel. Deze overgangsperiode biedt ruimte om de nodige aanpassingen door te voeren. Belangrijk hierbij is het zogenoemde transitieplan, waarin de sociale partners vastleggen hoe de overstap wordt gemaakt.

Wat betekent dit voor jou?

De veranderingen in het pensioenstelsel hebben invloed op hoe je pensioen wordt opgebouwd en hoeveel risico je zelf draagt. In het algemeen zullen deelnemers meer inzicht krijgen in hun eigen pensioenopbouw, maar ook meer te maken krijgen met beleggingsrisico's en variabele uitkeringen. Dit betekent dat iedereen zijn of haar persoonlijke situatie goed moet begrijpen om te weten wat de veranderingen precies betekenen.

De impact van het nieuwe pensioenstelsel hangt af van je persoonlijke situatie. Hieronder een overzicht van enkele scenario's:

• Werknemers Je pensioen wordt directer gekoppeld aan je eigen inleg, wat meer inzicht en grip biedt. Je kunt sneller profiteren van positieve beleggingsresultaten, maar loopt ook meer risico bij tegenvallende resultaten.
• Gepensioneerden Voor huidige gepensioneerden verandert er meestal niets. Alleen als bestaande pensioenen worden "ingevaren" in het nieuwe systeem, kan er sprake zijn van verandering.
• Zelfstandigen Het nieuwe stelsel biedt verbeterde mogelijkheden voor zelfstandigen om op vrijwillige basis deel te nemen aan pensioenfondsen, hoewel deelname nog steeds afhankelijk is van de regelingen die pensioenfondsen aanbieden.

Vergelijking oud versus nieuw stelsel

Deze vergelijking helpt om de verschillen tussen het oude en nieuwe pensioenstelsel visueel duidelijk te maken. Hierdoor wordt inzichtelijker wat de veranderingen precies inhouden en wat de mogelijke impact is op de pensioenopbouw.

Kenmerk	Oude stelsel	Nieuwe stelsel
Opbouw	Collectief, met solidariteit	Persoonlijk pensioenvermogen binnen collectieve regeling
Premie	Leeftijdsafhankelijk	Gelijk voor alle deelnemers
Risico	Collectief gedeeld	Individueel, met risicodeling
Transparantie	Beperkt inzicht in opbouw	Volledig inzicht in eigen pensioenvermogen
Pensioenuitkering	Vaste uitkering, vaak voorwaardelijk	Variabele uitkering, afhankelijk van beleggingen
Flexibiliteit	Minder geschikt voor flexibele arbeidsmarkten	Beter afgestemd op diverse loopbanen

Voordelen en nadelen

Voordelen van het nieuwe stelsel

• Meer inzicht: Deelnemers weten beter wat zij hebben opgebouwd.
• Eerlijkheid: Gelijke premies voor alle deelnemers maken het systeem transparanter.
• Flexibiliteit: Het nieuwe stelsel sluit beter aan bij de moderne arbeidsmarkt.
• Duurzaamheid: Door het beleggingsrisico deels bij deelnemers te leggen, worden fondsen minder kwetsbaar.

Nadelen van het nieuwe stelsel

• Onzekerheid: Pensioenuitkeringen zijn niet langer gegarandeerd.
• Complexiteit bij overgang: Het omzetten van oude rechten naar het nieuwe stelsel kan voor verwarring zorgen.
• Risicoverdeling: Deelnemers dragen zelf meer beleggingsrisico.

Wat betekent 'invaren'?

Een belangrijk aspect van de overgang naar het nieuwe stelsel is het zogenoemde "invaren". Dit betekent dat bestaande pensioenaanspraken en -rechten worden omgezet naar het nieuwe systeem. Dit kan voordelen hebben, zoals eenvoudiger beheer, maar kan ook zorgen voor onzekerheid, omdat de waarde van oude rechten opnieuw wordt berekend. Het invaren is verplicht, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om hiervan af te zien.

Toekomstige uitdagingen

Hoewel het nieuwe pensioenstelsel veelbelovend is, zijn er ook uitdagingen:

• Communicatie: Het is essentieel dat deelnemers goed geïnformeerd worden over wat de veranderingen betekenen.
• Beleggingsrisico: Het succes van het nieuwe stelsel hangt sterk af van de resultaten op de financiële markten.
• Solidariteit: Het nieuwe stelsel legt meer nadruk op het individu, wat kan botsen met het solidariteitsprincipe.