---

De geschiedenis van ons geld

Deel 3/5: De goudstandaard en de internationale handel

De goudstandaard was een cruciale pijler van het internationale monetaire systeem vanaf het einde van de 19e eeuw tot het begin van de 20e eeuw. Deze standaard bood een vaste waarde voor valuta's in termen van goud, wat leidde tot stabiliteit in de wereldhandel. Ondanks de voordelen bracht de goudstandaard ook beperkingen met zich mee, vooral tijdens perioden van economische crisis.

Dit artikel onderzoekt de geschiedenis van de goudstandaard, zijn invloed op de internationale handel, en de redenen waarom het systeem uiteindelijk werd verlaten.

Het ontstaan van de goudstandaard

De oorsprong van de goudstandaard ligt in het streven naar stabiliteit in het monetaire systeem, vooral na een tijdperk waarin verschillende vormen van geld werden gebruikt. In de 19e eeuw begon Groot-Brittannië als eerste land de goudstandaard te omarmen. Dit gebeurde officieel in 1821, na een periode van economische onzekerheid en inflatie veroorzaakt door de Napoleontische oorlogen. De Britse munt, de pond sterling, werd rechtstreeks gekoppeld aan de waarde van goud, wat betekende dat iedereen in principe papiergeld kon omwisselen voor een vaste hoeveelheid goud.

Deze stabiliteit gaf vertrouwen aan handelaren en investeerders, niet alleen binnen Groot-Brittannië maar wereldwijd, aangezien het Britse Rijk op dat moment een dominante economische macht was. Andere landen volgden snel, waaronder Duitsland, de Verenigde Staten en Frankrijk, die tegen het einde van de 19e eeuw ook de goudstandaard adopteerden.

Stabiliteit en voordelen van de goudstandaard

De introductie van de goudstandaard bracht verschillende voordelen met zich mee. Een van de grootste voordelen was de monetaire stabiliteit. Door valuta's te koppelen aan goud, werden wisselkoersen tussen landen vastgelegd. Dit zorgde voor een voorspelbaar en stabiel internationaal handelssysteem waarin handelaren wisten wat de waarde van hun valuta was in vergelijking met andere landen.

De vaste waarde van valuta's zorgde er ook voor dat inflatie onder controle werd gehouden. Omdat regeringen niet zomaar meer geld konden drukken zonder een overeenkomstige toename in hun goudreserves, werd de waarde van geld beter beschermd. Dit leidde tot lage inflatie en stimuleerde lange termijn investeringen, aangezien investeerders meer zekerheid hadden over de toekomstige waarde van hun beleggingen.

Bovendien bevorderde de goudstandaard de internationale handel. Landen met een handelsoverschot konden goudreserves opbouwen, terwijl landen met een handelstekort hun goudvoorraden zagen afnemen. Dit mechanisme dwong landen om hun handel in evenwicht te houden en voorkwam langdurige tekorten of overschotten. Hierdoor ontstond er een evenwichtige handelsomgeving die gunstig was voor economische groei.

Beperkingen van de goudstandaard

Ondanks de voordelen had de goudstandaard ook belangrijke nadelen. Een van de grootste beperkingen was de inflexibiliteit van het systeem. Omdat de hoeveelheid geld in omloop werd beperkt door de goudvoorraad, konden regeringen niet flexibel inspelen op veranderingen in de economische omstandigheden. Dit werd vooral duidelijk tijdens periodes van economische crisis of oorlog.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, bijvoorbeeld, moesten veel landen hun goudreserves gebruiken om oorlogsinspanningen te financieren. De goudvoorraad van deze landen daalde drastisch, waardoor ze gedwongen werden de goudstandaard tijdelijk te verlaten. Zonder de mogelijkheid om meer geld te drukken, zou het voor landen onmogelijk zijn geweest om de massale uitgaven die gepaard gingen met de oorlog te bekostigen.

Een ander nadeel van de goudstandaard was de invloed op werkloosheid. In tijden van economische neergang konden regeringen geen extra geld in de economie pompen om de werkgelegenheid te stimuleren, omdat dit een schending van de goudstandaard zou betekenen. Dit leidde vaak tot langdurige perioden van economische stagnatie en hoge werkloosheid.

De ondergang van de goudstandaard

Hoewel de goudstandaard in de 19e eeuw aanzienlijke voordelen had opgeleverd, begon het systeem in de eerste helft van de 20e eeuw te wankelen. De Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende Grote Depressie in de jaren 1930 waren belangrijke keerpunten. Tijdens de depressie voelden landen de druk om hun economieën te stimuleren door geld te drukken, maar de goudstandaard stond dat niet toe. Dit leidde tot deflatie, massale werkloosheid en sociale onrust in veel delen van de wereld.

In een poging om uit deze economische malaise te komen, begonnen landen massaal de goudstandaard te verlaten. Groot-Brittannië zette de eerste stap in 1931, gevolgd door de Verenigde Staten in 1933, toen president Franklin D. Roosevelt een einde maakte aan de goudconversie van de dollar voor Amerikaanse burgers. In 1944 werd tijdens de Bretton Woods-conferentie een nieuw systeem geïntroduceerd, waarbij de Amerikaanse dollar werd gekoppeld aan goud, en andere valuta's werden gekoppeld aan de dollar. Dit systeem was echter slechts een tijdelijke oplossing en kwam in 1971 definitief ten einde toen de Amerikaanse president Richard Nixon de goudconversie van de dollar stopzette. Hiermee was het laatste overblijfsel van de goudstandaard verdwenen.

Impact op de internationale handel

De impact van de goudstandaard op de internationale handel was zowel positief als negatief. In de eerste fase, toen de goudstandaard nog in volle werking was, zorgde het systeem voor stabiliteit en vertrouwen in de wereldhandel. Landen konden vrij handel drijven zonder bang te hoeven zijn voor grote schommelingen in wisselkoersen, wat de groei van de wereldeconomie bevorderde.

Echter, de rigiditeit van het systeem zorgde er ook voor dat het moeilijk was om in te spelen op veranderingen in de economische omstandigheden. Tijdens de Grote Depressie verergerde de goudstandaard de economische problemen, omdat landen niet in staat waren hun economieën te stimuleren. Dit leidde tot een afname van de wereldhandel, aangezien protectionistische maatregelen zoals hoge tarieven en handelsbarrières werden ingevoerd om binnenlandse markten te beschermen.